Rudowłosa – Orhan Pamuk

Przeznaczenie – już niejednokrotnie przekonaliśmy się o tym, że nie sposób go uniknąć. To, co zapisane jest w gwiazdach, musi zostać spełnione. Pisał o tym między innymi Sofokles w swoich dramatach oraz Ferdousi w Księdze królewskiej. To właśnie przeznaczenie, którego nie da się uniknąć napędza wydarzenia, które mają miejsce w powieści Orhana Pamuka Rudowłosa.

Turcja, połowa lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Młody chłopak Cem, postanawia zapracować na kursy przygotowujące na studia kopiąc studnie. Jego mistrzem jest doświadczony studniarz – Mahmut. Obaj udają się do niewielkiej miejscowości położonej tuż pod Stambułem, by tam wykopać studnię na zlecenie jednego z lokalnych przedsiębiorców, który chce poszerzyć swój biznes.

Między chłopcem i mistrzem nawiązuje się więź podobna do tej, jaka zazwyczaj łączy ojca i syna. Obaj opowiadają sobie różne historie – te wzięte z życia przeplatają się z legendami i opowieściami zapisanymi na kartach wielkich ksiąg. Odwiedzają też pobliskie miasteczko, gdzie pewnego dnia Cem spotyka tajemniczą Rudowłosą.

Kiedy prace nie posuwają się już tak szybko, jak na początku, Cem w znużeniu i pogrążony w myślach o powrocie do domu popełnia błąd, który doprowadza do tragedii… ucieka z miejsca wykopu studni i dopiero po latach może poznać prawdę o tym, co się stało ze wszystkimi ludźmi, których poznał tamtego pamiętnego lata.

Rudowłosa jest powieścią, która z pozoru opowiada prostą historię życia jednego z mieszkańców Stambułu. Jest napisana prostym i zrozumiałym językiem, a jednocześnie jest niezwykle bogata i poetycka. Zachwyca tym, w jaki sposób autor zinterpretował mity i opowieści traktujące o bezlitosnym przeznaczeniu, które i tak nas odnajdzie, niezależnie od tego, jak bardzo staramy się przed nim uciec. Ohran Pamuk opiera się głównie na opowieści Sofoklesa i micie greckim opowiadającym o królu Edypie, a także jednej z opowieści zawartej w Księdze królewskiej (opowieść o Rostamie i Sohrabie – ojcu, który nieświadomie zabija swojego syna). Obie te opowieści stają się obsesją głównego bohatera, cały czas szuka w nich powiązań ze swoim życiem, a także odniesień do nich w sztuce i kulturze…

W powieści ukazana jest także odwieczna walka wschodu z zachodem na ziemi łączącej te dwie kultury – w Turcji, która leży na granicy cywilizacji wschodniej i zachodniej, gdzie wyraźnie widać wpływy ich obu. Mamy też okazję przyjrzeć się bliżej zmianom, jakie zaszły w tureckim prawie i obyczajności. Autor wspomina między innymi prawo spadkowe, ale i cofa się do panowania Osmanów, w których państwie panował zwyczaj zabijania wszystkich młodszych braci następcy tronu…

Kameralna atmosfera opowieści sprawia, że książkę czyta się bardzo przyjemnie. Można rozsmakować się każdym kolejnym zdaniem. Jest to książka idealna do czytania w spokojne, jesienne wieczory, które będą teraz coraz dłuższe.

Przed przeczytaniem Rudowłosej nie miałam okazji czytać nic autorstwa Ohrana Pamuka i trochę się obawiałam. Jednak te obawy szybko się rozwiały i wiem, że z chęcią sięgnę po poprzednie powieści tego noblisty.

Za udostępniony egzemplarz dziękuję Wydawnictwu Literackiemu.