Naukowcy spod czerwonej gwiazdy – M. Panas-Goworska, A. Goworski

Dokonania radzieckiej nauki często są marginalizowane, z uwagi na ideologię towarzyszącą ustrojowi ZSRR. Jednak bezsprzeczne jest to, że wielu naukowców pracujących w Rosji na przełomie XIX i XX wieku, a także później – w okresie rządów Lenina i Stalina, przyczyniło się znacznie do rozwoju wielu dziedzin nauki. Opowiada o nich jedna z najnowszych propozycji od Wydawnictwa PWN pt. Naukowcy spod czerwonej gwiazdy.

Książkę Naukowcy spod czerwonej gwiazdy przygotowali Marta Parnas-Goworska i Andrzej Goworski. Jest to ciekawe studium poświęcone największym umysłom pracującym na rzecz nauki radzieckiej. W publikacji przeczytamy o ludziach, których nazwiska kojarzy każdy z nas. Wśród nich wymienić należy chociażby Iwana Pawłowa, Michaiła Kałasznikowa czy Andrieja Tupolewa. Przypominane są też sylwetki osób, o których często się nie wspomina na lekcji historii – np. Olga Lepieszynska, Lew Tremen czy Grigorij Majranowski. Każdemu z bohaterów książki przypisana została odpowiednia gwiazda – gwiazda, która przedstawia dziedzinę, jaką się on zajmował. Mamy zatem gwiazdę żywej materii, gwiazdę trucizny, gwiazdę fruwającą czy gwiazdę psią.

Książka jest napisana w przystępny sposób i czyta się ją przyjemnie, z ogromnym zaciekawieniem. Sięgnęłam po nią z uwagi na to, że chciałam nieco poszerzyć swoją wiedzę dotyczącą ludzi nauki tego okresu. Publikacja porusza najważniejsze kwestie i zachęca do szukania kolejnych, bardziej szczegółowych opracowań dotyczących poszczególnych osób, które zostały w niej przedstawione. Dla mnie istotne jest też to, że autorzy w neutralny sposób przedstawiają losy radzieckich naukowców. Pokazują, że byli oni silnie związani z ideologią państwa, niekiedy manipulowali rzeczywistością lub byli porównywani do nazistowskich badaczy takich jak doktor Mengele. Jednak były też osoby, które sprzeciwiały się otwarcie władzom – np. Iwan Pawłow, który jako jeden z nielicznych mógł pozwolić sobie na otwartą krytykę władzy i wyrzucanie przedstawicieli służb specjalnych z własnych laboratoriów.

Naukowcy spod czerwonej gwiazdy to także książka obfitująca w wiele anegdot i intrygujących ciekawostek dotyczących nie tylko poszczególnych osób, ale i nauki radzieckiej w ogóle. Autorzy przedstawiają fenomen, jakim były laboratoria radzieckie, w jakich wyrosło wielu laureatów nagrody Nobla, a także szereg pseudonaukowców posiadających własnych klakierów.

Naukowcy… to propozycja dla każdego miłośnika historii w najlepszym wydaniu. Książka zainteresuje przede wszystkim osoby, które chcą zapoznać się z tą tematyką. Pozwala też na rozwinięcie swoich zainteresowań – przy każdym rozdziale można znaleźć interesujące pozycje będące szerszymi opracowaniami dotyczącymi poszczególnych bohaterów czerwonej gwiazdy.

Za udostępniony egzemplarz dziękuję Wydawnictwu PWN.